TỔNG QUAN VỀ THỊ TRƯỜNG DỊCH THUẬT TRONG VÀ NGOÀI NƯỚC
Theo ước tính hiện nay, thị trường dịch thuật tại Việt Nam chỉ đạt khoảng 100 triệu USD/năm, khá khiêm tốn so với con số 14 tỷ USD/năm của thế giới. Trong số đó, phần lớn lại thuộc về các công ty nước ngoài. Vậy, lý do nào dẫn tới hiện trạng này và các công ty dịch thuật Việt Nam chiếm tỷ trọng bao nhiêu trong con số trên?
DỊCH THUẬT – TIỀM NĂNG LỚN CHƯA ĐƯỢC KHAI THÁC ĐÚNG MỨC
Trong hơn 10 năm qua, thị trường dịch thuật trên toàn thế giới phát triển rất mạnh mẽ. Tại Việt Nam, sự hội nhập kinh tế và hợp tác quốc tế đã mang lại nhiều cơ hội rộng mở về kinh doanh, hợp tác, đầu tư… cho các tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân… Sự tăng trưởng mạnh mẽ về số lượng các ấn phẩm, hàng hóa, dịch vụ, sự kiện và các thương vụ, hợp tác… với nước ngoài càng chứng tỏ sự bùng nổ của lĩnh vực dịch thuật trong nước. Từ đó cho thấy, thị trường dịch thuật ở nước ta ngày càng trở nên sôi động, cạnh tranh… đem đến tiếng nói chung cho các tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân… trong nước và quốc tế, đồng thời góp phần thúc đẩy sự hội nhập quốc tế về mọi mặt ngày càng sâu rộng hơn.
Theo ước tính trung bình thì ngành dịch thuật Việt Nam nếu muốn vươn xa và sánh tầm với lĩnh vực này trên thế giới thì phải đạt mức khoảng 400 – 500 triệu USD/năm. So với mức tiêu thụ trên mức bình quân các sản phẩm dịch thuật của các nước đang phát triển ở khu vực Châu Á thì với thị trường tiềm năng như ở nước ta, dịch thuật có thể đạt tới con số 1 tỷ USD là điều có thể hiện thực. Tuy nhiên, điều đáng buồn là phần lớn thị trường này đang rơi vào tay các công ty nước ngoài. Họ thuê lại nguồn nhân lực Việt Nam với giá “hạt rẻ” – thấp hơn rất nhiều so với giá thị trường trong khi giá dịch thuật của các công ty nước ngoài so với trong nước lại cao hơn khoảng 25 – 30 lần.
DỊCH THUẬT VIỆT NAM LIỆU CÓ CẠNH TRANH TOÀN CẦU?
Có thể thấy mức giá dịch thuật chênh lệch giữa các công ty Việt Nam và các công ty nước ngoài là rất lớn nhưng hầu như khách hàng nào cũng chỉ tìm đến các công ty nước ngoài, vì sao vậy? Lý do đầu tiên chính là các công ty nước ngoài luôn tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn, quy trình và chất lượng dịch thuật quốc tế – điều này khá mới mẻ đối với dịch thuật ở một số nước trong đó có Việt Nam. Ở nước ta, việc các biên dịch viên thêm bớt nghĩa của câu chữ (hơi thoáng…, đôi khi lệch và lạc ý) so với bản gốc là khá phổ biến, do khi áp dụng các phương pháp dịch không đúng với nội dung và loại hình văn bản cần dịch. Bên cạnh đó, việc sử dụng các thuật ngữ một cách không nhất quán, thiếu sự đầu tư về chuyên môn và hạn chế trong việc khai thác và làm chủ một số phần mềm, công cụ hỗ trợ dịch thuật, cũng như chuyên môn dịch và kỹ năng bản địa cũng như hiệu đính khiến “các thượng đế” ít tin tưởng vào thị trường dịch thuật trong nước.
Nếu muốn hình thành nền công nghiệp dịch thuật ở Việt Nam thì trước hết chúng ta cần phải nắm bắt và sử dụng các công cụ hỗ trợ, máy dịch, từ điển điện tử cũng như cần nắm vững chuyên môn dịch và kỹ năng, kỹ thuật dịch sao cho đáp ứng được nhu cầu thực tiễn về chất lượng của mỡi sản phẩm biên và phiên dịch.
Hiện nay, để đáp ứng nhu cầu thì các phần mềm hỗ trợ dịch thuật trong nước được phát triển song song với việc sử dụng Google Translate như các sản phẩm của Viegrid, Lạc Việt và Tinh Vân… Mặc dù còn nhiều thiếu sót cần đồng bộ và nâng cấp để đáp ứng yêu cầu dịch thuật nhưng với sự ra đời và phát triển của các phần mềm thuần tiếng Việt, thị trường dịch thuật Việt Nam hoàn toàn có thể nghĩ đến một tương lai tươi sáng.
Để làm được điều đó cần phải xây dựng một môi trường kinh doanh dịch thuật chuyên nghiệp, khuyến khích các công ty tầm cỡ về dịch thuật ra đời đáp ứng cả về quy mô và chất lượng đội ngũ – tinh về nghề và thông về kỹ năng, công cụ… Bên cạnh đó cần quảng bá việc chuẩn hóa dịch thuật, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng biết sử dụng các công cụ hỗ trợ một cách tích cực và hiệu quả hơn nữa. Có như vậy các công ty dịch thuật Việt Nam mới mong cạnh tranh và phát triển lên một tầm cao mới trong bối cảnh hội nhập và xu thế Công nghệ 4.0 ngày càng sâu rộng và cạnh tranh mạnh mẽ.
